2. Maya Meijer-Bergmans

MeyerBergman Erfgoed Groep

‘Grote corporates leren van jonge innovatieve bedrijven’

In 2017 kocht MeyerBergman Erfgoed Groep voor 1,75 miljoen euro Paleis Soestdijk in Baarn. De herontwikkeling van het 27.000 m2 grote paleiscomplex en landgoed van 60 hectare vergt een investering van 50 miljoen euro, vertelt Maya Meijer-Bergmans.

‘Eind 2022 begint de herbouw, hopelijk volgt begin 2025 de oplevering. Behalve woningen, horeca, werk- en evenementruimten biedt het paleis straks een podium aan duurzame topuitvindingen uit de sectoren energie, voedsel, gezondheid en water. In hét innovatiecentrum van Nederland, willen Albert Heijn, DSM en Wageningen Universiteit graag komen. Jonge innovatieve bedrijven krijgen voorrang, aan de gevestigde bedrijven als Shell of KLM wordt niet direct gedacht.’

3. Ellen Waals

Savills

‘Kantoortuinen gaan coronacrisis niet overleven’

Dankzij corona staat het welbevinden op de werkplek hoog op de agenda, weet Savills-head of Agency Ellen Waals. ‘Huurders willen een kantoor dat aansluit bij hun activiteiten en hun werknemers gezond en gelukkig maakt.

Een toekomstbestendig kantoor heeft break-out area’s voor ontmoeting, groene binnen- en buitenruimten, veel voorzieningen, terwijl grote kantoortuinen verdwijnen. Deze kantoren van de toekomst zijn er al of komen spoedig, zoals de Amsterdamse gebouwen Edge West, Tripolis Park en Ring/Rembrandt Park.

Savills constateert dat kantoren die gezondheid, welzijn en duurzaamheid centraal stellen, huurprijzen van 10 procent boven de markthuur genereren.’

4. Bas van Veggel

Timeless Investments & COD

‘In Rotterdam wil ik een multifunctioneel gebouw van 250 meter ontwikkelen’

De problemen waar we nu mee kampen — klimaatopwarming, tekort aan woon- en werkruimten en personeel — moeten we in de stad oplossen, meent Bas van Veggel. De managing partner van Timeless Investments en ontwikkeltak COD doet dat zelf met multifunctionele projecten aan de stadsranden.

‘Met B.Amsterdam in de Riekerpolder hebben we een community opgebouwd, waar startups, scaleups en corporates elkaar beter maken. Dat vervolmaken we met 330 betaalbare appartementen met gedeelde voorzieningen en hopelijk snel beter openbaar vervoer. Verdichting via hoogbouw past beter in Rotterdam, waar ik 250 meter de hoogte in wil.’

5. Teun Koek

Unibail-Rodamco-Westfield

‘Integrale aanpak met constante vernieuwing noodzakelijk voor toekomstbestendigheid winkelgebieden’

Het kostte Unibail-Rodamco-Westfield 630 miljoen euro en twaalf jaar herontwikkeling/uitbreiding. In maart 2020 ging het 117.000 m2 grote Westfield Mall of the Netherlands in Leidschendam eindelijk openen, memoreert projectdirecteur Koek.

‘Met al 8 miljoen bezoekers dit jaar is het een daverend succes. Voor hen is het een dagje uit. De retailers profiteren; de omzet van hun flagshipstores zit in de top-3 van hun winkelbestand. Terwijl de retail een krimpmarkt is, staan winkeliers bij ons in de rij. Ik zie in Nederland ruimte voor nog twee centra, in de regio Rotterdam en Amsterdam.’

6. Tim Beckmann

Intospace

‘Onze energieopwekkende gebouwen ontlasten elektriciteitsnet’

Logistiek is de levensader van de Nederlandse economie, maar heeft een negatief imago. Intospace, de grootste ontwikkelaar van logistiek vastgoed, brengt daar verandering in. ‘Wij ontwikkelen voortaan alleen nog gezonde, natuurinclusieve, slimme, duurzame en zelfs energieopwekkende gebouwen’, legt ceo Tim Beckmann uit.

‘Ons Schiphol Trade Park heeft zelf maar 20 procent van de opgewekte energie nodig, zodat we 80 procent kunnen delen. Op onze City Logistics Innovation Campus in Badhoevedorp gaan innovatieve bedrijven en kennisinstellingen de stadslogistiek in de regio Amsterdam vergroenen. Als grootste speler in Nederland denken we de hele markt in beweging te krijgen.’

7. Mathijs Bouman

econoom & journalist

‘Die lage rente blijft nog heel lang bij ons’

De nieuwste coronagolf zal de economische pret niet bederven, schat FD- en Nieuwsuur-journalist Bouman in. ‘Die zal hooguit de groei in 2022 iets temperen. De groei wordt harder geremd doordat het te goed gaat. Alles is schaars en duur en de mensen zijn op.

Wie studeert voor een technisch beroep, gaat veel verdienen. Zonder veel meer installatietechnici is de energietransitie onhaalbaar. Nu elk gebouw energieneutraal moet worden, wordt vastgoed evident duurder. Dat komt voor rekening van de vastgoedsector, ik zie huurders dat niet betalen. Vastgoedbedrijven zullen daarentegen nog lang profiteren van de lage rente.’

8. Winy Maas

MVRDV

‘We moeten gebouwen en steden poreus maken’

Innovatie is in de vastgoedsector niet vanzelfsprekend, verklaart MVRDV-medeoprichter Winy Maas. ‘Er zit een zekere aarzeling in de sector om speels en creatief te bouwen. Er wordt vooral in rendement gedacht; investeerders nemen het zekere voor het onzekere. Dat belemmert innovatie.

Per project probeer ik iets van de winstmarge af te snoepen om er een radicaal element in te fietsen. Bij Valley op de Zuidas is dat een groene heuvel. Bij een volgend project opteer ik voor een brug tussen gebouwen en horizontale loopverbindingen binnen een hoogbouwcomplex. Die zorgen voor ontmoeting in anders anonieme gebouwen. Dat doe ik op de slimme Tencent-campus in het Chinese Shenzhen en wil ik ook toepassen bij de herontwikkeling van het Haagse regeringskwartier.

Behalve poreuze gebouwen hebben we poreuze steden nodig. Een stad moet ondanks verdichting blijven ademen. Dat kan als we biologische bouwmaterialen en meer groen gebruiken dat overvloedig water absorbeert en voldoende schaduw geeft.’

9. Deborah Nas

TU Delft

9.1 Energiebesparing

‘Duurzaam gebouw is 15 procent meer waard’

Duurzaamheid is niet langer optioneel, stelt TU Delft-professor Deborah Nas. ‘De techsector loopt echter voorop. Apple belooft in 2030 klimaatneutraal te zijn, terwijl Microsoft dan zelfs CO₂-negatief is. In 2050 is de EU het eerste klimaatneutrale continent. Gebouwen moeten daartoe straks niet alleen CO₂-neutraal zijn maar ook zelf energie opwekken.

De Nederlandse startup Physee laat gebouwen dankzij slimme gevels en beglazing alvast 30 procent energiezuiniger zijn. Dat levert waarde op voor de hele keten en verhoogt de huurwaarde met 12, de beleggingswaarde met 15 en de arbeidsproductiviteit met 18 procent.’

Bekijk de video ‘energiebesparing’ hier.

9.2 Slimme kantoormeters

‘Met slimme software bijna kwart minder kantoorruimte nodig’

Slimme gebouwen leveren gebruikers financiële voordelen op, verklaart innovatie-expert Nas. ‘Dankzij kunstmatige intelligentie en robotisering draaien de logistieke gebouwen van TNT en Picnic veel hogere volumes per m².

Bedrijven kunnen in heel slimme kantoren als van Microsoft op Schiphol-Rijk en Deloitte op de Zuidas toe met 0,6 tot 0,7 werkplek per fte. Slimme software van scale-up Mapiq maakt inzichtelijk wie wanneer hoe vaak naar kantoor gaat. Met een app boek je een werkplek, vervolgens wordt automatisch een parkeerplaats, lunch of vergaderruimte gereserveerd. Wie dit systeem gebruikt, heeft 23 procent minder vastgoed nodig.’

Bekijk de video ‘slimme kantoormeters’ hier.

9.3 Megaslimme steden

Algoritmes, robots en geen auto’s

Volgens Nas komt echte stedelijke innovatie uit landen met een sterke regie, weinig inspraak en veel controle. ‘In Japan bouwt Toyota Woven City, de eerste waterstofstad voor 2.000 onderzoekers en Toyotawerknemers. Deze ultiem duurzame stad draait op algoritmes, autonoom vervoer en robotisering. Tencent realiseert in China voor 80.000 mensen Net City.

Ook deze stad wordt geënt op sensoren, algoritmes, data en ondergronds vervoer. Met 500 miljard budget en de beste 2.000 ingenieurs bouwt Saudi-Arabië The Line, een stad zonder straten, auto’s en CO₂ voor 1 miljoen mensen. In 2025 zijn de eerste inwoners er.’

Bekijk de video ‘megaslimme steden’ hier.

9.4 Nieuwe transportsystemen

Goederen en mensen door supersonische buizen

De Delftse startup Hardt Hyperloop gaat het transportspeelveld opschudden, stelt Nas. ‘Met vliegtuigsnelheid kunnen we straks in autonome voertuigen door een buizenstelsel aangedreven door een magneet zo in Parijs of Frankfurt zijn. Maar eerst komt er de cargoloop. Hardt ontwikkelt langs de A4 een buizenstelsel tussen Noord- en Zuid-Holland waar goederen automatisch geladen en gelost worden.

Nu rijden er dagelijks nog 12.000 vrachtwagens in die richting. De winst voor het milieu en het bedrijfsleven zal enorm zijn. De Europese Commissie heeft de Hardt Hyperloop opgenomen in haar strategisch mobiliteitsplan en 15 miljoen euro subsidie toegezegd.’

Bekijk de video ‘nieuwe transportsystemen’ hier.